Astro Bilgi - Uzay Gözcüsü

Öncelikle, bu konuda hiçbir şekilde uzman değilim, onu söyleyerek başlayayım. Hatalarım olursa bilen düzeltsin. Yaptığım bir şeyin daha kolay yolu varsa onu da yazabilirsiniz tabi. Katkılarınızla ben de öğrenmiş olurum.

Şimdi.. Yazmaya başlayacağım şey konuya tamamen yabancı olanlar için çok karışık gelebilir, fakat birebir takip ederseniz ve bir yandan okurken bir yandan adım adım kenarda işi yapıyorsanız kolay olduğunu göreceksiniz.

Öncelikle 21 MB'lık bir dosya veriyorum. Aynı şeyi birlikte işleyelim ki şurda Onur neyi kastediyor gibi sorular mümkün mertebe az olsun, kafa karışıklığı olmasın. Olursa da elbette sorularınıza açığım.

http://www.megaupload.com/?d=2HPVDBN5
http://rapidshare.com/files/381904077/55.rar.html

(Megauploada giremeyenler lütfen DNS ayarları problemlerini halletsinler, burası bunun yeri olmadığı için onu geçiyorum, rapidshare de 10 downloada izin veriyor, lütfen sadece 1 kez indirin diğerleri de çekebilsin, tekrar upload etmek zorunda kalmayalım, megaupload açabilenler de rapidden indirmesin o yüzden, orada sınırsız)

Gökyüzü Fotoğrafçılığı-2

Hava koşulları ve hazırlık:

Fotoğraf çekiminin en önemli aşaması kayıttır. En önemlisi diyorum çünkü çok kısa bir zaman almakla birlikte değiştiremeyeceğiniz tek şey bu. O yüzden iyi yapmak çok önemli. Diğer aşamalar kötü olsa da halledilebilir. Kayıdın önemli olmasının bir nedeni daha var. Eğer hava güzelse (hadi panik yaptırayım

) her an bozulabilir. Her an nerden ortaya çıktığını anlayamadığınız bir bulutun kapatmaya başlamasına şahitlik yapabileceğiniz gibi (bir yerden gelmesi gerekmiyor, durduk yerde de yavaş yavaş ortaya çıkabilir), havadaki termal farklılıklardan kaynaklanan hareketlenmeler de her an başlayabilirler. Aslında bulutların varlığı hiç önemli değildir (dolunayı bile görünmez hale getiren yoğun bulutlar dışında), öyle ki bazen Ay çıplak gözle bulutların arasından girip çıkarken bile webcamden baktığınızda sapasağlam bir Ay göründüğünü görebilirsiniz. Bunun bir sebebi teleskobun ışık toplama kapasitesinin gözünüzden çok daha fazla olmasının yanında, aynı zamanda kamera ayarlarının değiştirilebilir olmasıdır, webcamden shutter speed ve gain kurcalayarak ışığı artırabilirsiniz.

Bir numaralı görüntü katili ise termal farklılıklardır (bundan sonra kısaca seeing diyip geçeceğim), seeing her an her zaman değişebilir. Mükemmel bir hava varken webcami çıkartmak için odaya gidip döndüğünüzde seeingin bozulduğunu görebilirsiniz. Tersi de olabilir. Gökyüzündeki bulutların ise seeing ile en ufak bir alakası yoktur. Çıplak gözle baktığınızda tüm yıldızları görebildiğiniz, tek bulutun olmadığı mükemmel bir akşam aslında seeingin berbat olduğu bir gün olabilir. Yada gökyüzünün kara bulutlarla kaplı olduğu bir akşamda bulutların arasından bir anlığına çıkıveren bir objeye baktığınızda aslında seeingin mükemmel olduğunu görebilirsiniz. Bu durumda pırıl pırıl bir gökyüzü yerine yeri gelince bulutlu bir akşam çekim yapmanız daha iyi bile olabilir (tabi tersi de mümkün, en iyi senaryo zaten hem bulutsuz olan hem de seeingin iyi olduğu bir akşamdır dememe gerek yok herhalde

)

Seeing için elinizden gelen şeyler çok sınırlıdır. İşin %80'i konusunda hiçbir şey yapamazsınız. Fakat %20 bile olsa bu payı geliştirmek elinizde ise, bunu her zaman yapmanız sizin için daha iyidir. Eğer hava mükemmelse (80 puan) fakat siz kendi payınıza düşeni yapmazsanız (0 puan), elde edeceğiniz görüntü "iyidir" (toplam 80 puan). Elde ettiğiniz görüntü iyi olsa da mükemmel olan koşullara aslında yazık etmiş olursunuz. Ha tabi koşullar "kötü" ise (30 puan) siz mükemmel bir hazırlık da yapsanız (20 puan da size), görüntü hala orta kalitedir ve tatmin etmeyebilir o ayrı (toplamda 50 puan). Özetle hem sizden bağımsız olan seeing koşullarını tespit etmeniz, hem de sizin payınıza düşeni yapmanız çok önemlidir.

Peki sizin payınıza düşen şeyler ne? Üç şey

1- Düzgün bir kolimasyon olduğundan emin olmak,
2- Doğru düzgün odaklama ayarını yapmış olmak
3- Teleskobunuzu soğutmak

Gökyüzü Fotoğrafçılığı-3

Bunlar için, yine aynı sırayla detaya girersek:

1- Kolimasyon: Ortamda mükemmel koşullar varsa, bu fırsat elinize nadir geçebileceği için kolimasyonu her zaman yaptığınızdan daha da iyi hale getirmeye çalışabilirsiniz. Kolimasyon aslında çok kolaydır ama yüksek büyütmede profesyonel diyebileceğiniz gözlem kalitesi istiyorsanız kendi gözünüzle yapabileceğiniz kolimasyondan daha iyisine muhtaçsınız. Kolimasyonun ileri tekniklerine burada girmeyeceğim (önemli sebebi benim de ileri teknikleri anlatacak biri olmamamdan kaynaklanıyor! ben de gözle yapıyorum şu an sadece, diğerleri hakkında sadece kısıtlı teorik bilgi sahibiyim), bahsetme sebebim kolimasyonun her zaman daha iyi bir şekilde yapılabileceği konusunda en azından bilgi vermek.

Bu arada teleskobunuzun f oranı ne kadar yüksekse bu konuda o kadar şanslısınız. Hızlı teleskopları kolime etmek daha zordur. Daha hassas ayar ister. Yine de kolimasyon kimsenin gözünü de korkutmamalı, ben f4.9 olan teleskobumda sadece odaklayıcıya ortası delik olan bir kapak takarak gözümle bakıp geçiyorum, yine de sonuçlardan memnum. Orta karar tatmin edici bir kolimasyon yapmak çok kolaydır. Profesyonel fotoğraflar sadece %2-3 daha iyi gösterir, zaten o yüzden profesyoneldirler. Çok emeği, sadece azıcık daha iyi çekebilmek için gösterirsiniz.

Gökyüzü Fotoğrafçılığı-4

2- Odaklama: Bunda söylenebilecek şeyler yukardaki ile kabaca aynı. Mükemmel havalarda odaklamaya özel bir ihtimam gösterseniz iyi olur. Aslında yeni başlayacanlar için odaklama daha önemlidir. Çünkü kolimasyonda farkedecek ufak detaylar o kadar büyük etki yapmazken, odaklamada yaptığınız minicik bir ayar kaçıklığı farkedebilecğiniz gibi tüm detayların silinmesiyle sonuçlanabilir. Düzgün bir odağa varmak kolimasyon yapmaktan çok daha kolaydır fakat çok daha da hassastır, dikkat etmek gerekir.

Bu konuda yüksek f oranlı teleskoplar bir kez daha şanslı. Hızlı teleskoplarda odağa varmak biraz daha zordur. F oranı yüksekse daha kolay oluyor.

Bu alanda yine profesyonel bir çekim kalitesi için hassas odaklayıcılar alanlar bulunuyor. Crayford odaklayıcıların rack and pinion (R&P) odaklayıcılardan üstünlüğü var. Double speed olanların daha da fazla üstünlüğü var. Daha da iyisini ararsanız Feathertouch, çok iyisini ararsanız Moonlite gibi odaklayıcı tercihleri var. Tabi elektronik odaklayıcı alanlar da var, bu da elle dokunmanın verdiği titreşim etkisini yok edebiliyor. Titrerken görüntünün odağına varmak daha zordur çünkü. Bunları sayıyorum çünkü işin odaklama kısmının da önemli olduğunu görmelisiniz, kimisi bu işi daha kolay yapmak için birkaç yüz doları odaklayıcıya döküyor. Hal böyleyken çekim yapmadan önce 2 çevirip bırakma gafletine düşmeyin

Ben 1-2 dakika kadar uğraşıyorum.

Odağa varmanın en iyi yolu teleskobu bir yıldıza çevirmektir. Ay üzerinde odaklama yapmaya çalışmayın (yıldız yoksa o son çaredir). Yıldızın avantajı noktasal olmasıdır, düzgün bir odakta yıldız en ufak haline ulaşacağı için yapmak daha kolaydır. Tabi webcamde yıldızın görünebilmesi için gaini sonuna kadar artırmanız ve gökyüzünün parlaklığını artırmanız gerekebilir. Önceden bunu yapmazsanız niye hiç yıldız görünmüyor yahu diye şaşırmayın

Yıldızı bulduktan sonra tekrar ışığı kısmayı unutmayın odaklama yapmak için.

Bu arada bir tüyo.. Gerek aradığınızı bulmak için gerekse de odaklamayı yapmak için her zaman webcamin çalışabildiği maksimum fps'yi kullanın. SPC900NC, 60 fps hızla çalışabiliyor. 5 fps ile bu işi yaparsanız hem aradığınız şeyi bulmanız çok zorlaşır, hem odaklamayı sağlıklı yapmak zorlaşır. 60 fpsde görüntü malum çok daha hızlıdır. Deneyince ne demek istediğimi göreceksiniz (tabi bunu sadece bulma ve odaklama için yapın, sonra 5 fps'ye geri dönmeyi unutmayın çekim yaparken)

Gökyüzü Fotoğrafçılığı-5

3- Soğutma: Bu, teleskobun merceği yada aynası (ne kullanıyorsanız) önündeki sıcak hava dalgasını yok etmek için gereklidir. Sıcak bir hava, eğer aynanız sıcaksa aynanızın 10 cm ötesine kadar mesafede her zaman bulunacaktır. Dolayısıyla seeing mükemmel olsa bile aynanızın önündeki sıcak hava nedeniyle sanki seeing o kadar iyi değilmiş gibi düşünüp aldanabilirsiniz. 6 inçe kadar olan teleskopları dışarıda 1 saat bekletmek yeterli oluyor gördüğüm kadarıyla. Büyük teleskoplar için daha fazla beklemek yada soğumayı kolaylaştırmak için arkasına bir soğutucu fan takılabilir (benim 12 inçte her zaman fan kullanıyorum). Bu tabi ufak teleskoplarda (8 inç ve altı) pek gerekli değil. Soğutmayı yaparken teleskobun kapağını açmak işleri tahmin edeceğiniz gibi kolaylaştırır. Fakat hava rüzgarlıysa yada hava kirliliği varsa pek açık tutmanızı önermem. Rüzgar aynanıza toz getirebilir, hava kirliliği de leke yapabilir, aynanın ömrünü azaltır. Soba kullanımının sona erdiği bu sıralarda artık kapağı açık tutmak için ben pek sakınca göremiyorum (10. katta olmak da işe yarıyor tozun gelme şansının az olması dolayısıyla). Ben soğutma esnasında teleskobu 60 derece tepeye bakacak şekilde bekletiyorum. Daha fazla yatırmak rüzgarla toz gelme olasılığını artırdığı gibi, tam dik tutmak tüpe bir şekilde girecek tozun doğrudan aynaya doğru inişe geçmesine neden olabiliyor.

Gökyüzü Fotoğrafçılığı-6

Her şey hazır mı.. O zaman çekim için kullanılan programlara gelelim.

Kolimasyon tamam, odaklamayı da hallettiniz, çekim yapacaksınız. Çekimin kayıpsız olması çok önemli. O yüzden AVI formatında çekim yapmanız gerekir. SPC900NC alırsanız (başkalarında da aynı olabilir), kamera ile birlike gelen Vlounge programının WMV, MPG (yada başka bir format, hatırlamıyorum) kaydettiğini görürsünüz. Bu programla yapılan çekimler çok başarısızdır. Direkt uninstall edin. Sizin ihtiyacınız olan şey başka programlar.

Bir yolu QCFocus programıdır. Fakat porttalk.sys adı verilen bir dosyayı sistem klasörlerinize koymanızı gerektirir çalışmak için, dosyayı internetten bulmanız lazım. Windows 7'de ise ona rağmen çalıştırmayı başaramadım. XP'den Windows 7'ye geçtiğimden beri bu programı kullanamıyorum o yüzden yeni bir programı tesadüfen kullanmaya başladım.

Aslında 1 değil 2 program. Dezavantajı bu, iki program aynı anda açık olacak. Avantajı ise QCFocus'tan daha sağlıklı olması. Burda bu iki programa göre anlatacağım. İkisi de ufak ve bedava programlar.

Biri VirtualDub, diğeri WcCtrl.

İlki kayıt yapmanıza olanak tanır, diğeri kameranın ayarlarını kurcalamaya.
VirtualDub için baktım 1.9.9 versiyonu sitede var, bendeki 1.9.6. Ama çok farklı olduklarını sanmıyorum bug onarımları dışında. O yüzden yine elimdekine göre anlatacağım. WcCtrl programı da 1.6.52, değişmemiş bende de bu var.

VirtualDub yükleme bile istemiyor olması lazım. Programı açıyorsunuz, sol üst köşede File'a tıkladıktan sonra aşağılarda "Capture AVI" tuşu var. Ona basınca görüntü vermeye başlar.

Bundan sonra anlatacaklarım bu capture avi tuşuna bastıktan sonra çıkan seçenekler, bundan sonrasını kamerayı bağladıktan sonra bakın yani.

Gökyüzü Fotoğrafçılığı-7

İlk kullanım için birtakım ayarları değiştirmek isteyebilirsiniz. Audio bölümünden Enable Audio Capture onaylı olarak geliyor, onu kapatırsanız ses kaydetmez. Bunu kalıcı olarak kapatmanın yolunu henüz bulamadım bazen unutuyorum her gözlemden önce kapatmayı. Açık kalırsa çok mahsuru yok ama kayıt alırken veri akışının bir kısmını bu meşgul ettiği için aslında kapatmak daha iyi. Hem kaydettiğiniz videonun boyutu eğer o videoyu ilerde saklamak istiyorsanız daha az yer kaplar sesi kapatınca.

Önemli bir ayar (bunu sadece bir kere yapacaksınız merak etmeyin), programda yukarıda Capture sekmesine basınca "settings"e girin. Ufak bir ekran açılacak. Frame rate'i buradan belirliyorsunuz, ordaki değeri 5 yapın. Eğer küsüratlı görünüyorsa 5.0000 yapın. Kısaca 5 olsun. Daha fazla frame kaydetmek istiyorsanız 10 yapabilirsiniz, ama üstüne çıkmayın. Mümkünse 5'te kalsın.

Bir başka önemli ve bir kereye mahsus olan ayar şu, yukarıdaki "Video" sekmesine basın, açılan seçeneklerde en aşağıda "set custom format" var. Ona basınca çözünürlüğü ayarlayacaksınız. 320x240 seçili geliyordur herhalde, onu 640x480 yapın. Daha fazlası mümkün oluyor mu diye merak ediyorsanız söyleyeyim olmuyor

Kameraya hile sökmüyor haliyle. Program zaten astrofotoğrafçılık için yapıldığından sıkıştırılmamış formatta kayıt seçeneği ile geliyor. Yine de bu nerden görünüyor diye bakıp emin olmak istiyorsanız Video sekmesinden en alttaki "Compression"a bakabilirsiniz. Orada "Uncompressed i420 ... vs" seçili olması lazım, öyleyse bırakın öyle dursun.

Program gördüğünüz gibi çok sayıda seçenek içeriyor, ben en çok ihtiyacm olan zaruri şeyler dışında kurcalamadım, sizler işe yarayacak daha çok şey de bulabilirsiniz. Benim en çok ihtiyaç duyduğum şey her takışta otomatik olarak açılan sesin nasıl kalıcı olarak kapatılacağını bulmak, bulursanız haber verin.

Programı açtıktan sonra bir de WcCtrl programını çalıştırmanız gerekir çünkü virtualdub ile kamera ayarı yapamıyorsunuz. WcCtrl minik bir programdır, köşede tutun çekim boyunca. Açınca ilk iş olarak "Connect a Cam" tuşuna basın, seçeneklerde kameranızı göreceksiniz, onu seçince program kullanmaya hazır olur.

Gökyüzü Fotoğrafçılığı-8

Aslında bu çok basit bir program (bundan sonrasını kamerayı aktif hale getirmeden program üzerinde göremezsiniz). tepede 4 sekmesi var ama siz sadece 1 sekmeyi kullanacaksınız, o da "Primary". Bunun dışında bir de load / save sekmesi var, onun avantajı 5-6 tane farklı ayar kaydedebiliyor olmanız. Böylece Ay için ayrı, Jüpiter için ayrı, odaklama ve bulmak için (maksimum ışık, 60 fps vs) ayrı ayar kaydedip istediğinizde load edebilirsiniz. Ben gerçi çok gerek duymuyorum, zaten bir ayarı sabit tutup her zaman kullanabileceğiniz anlamına gelmiyor. Ay'ın parlaklığı evreden evreye değişebilir, bulut gelince parlaklığı artırmanız gerekebilir vs. Her çekimden önce ayarın iyi olup olmadığını her halükarda kontrol edin.

Ayar ise primary ekranında.. Orada sadece Gain ve shut ayarlarını kullanın. Hatta mümkünse sadece Shut (shutter speed)... Brightness ve gama'ya hiç dokunmayın olduğu gibi dursunlar her zaman.. En aşağıdaki FPS'yi değiştirmek kayıtta hiçbir işe yaramaz çünkü kayıt yapacak olan program Virtualdub ve onu yukarda dediğim gibi 5 fps olarak ayarladıysanız siz WcCtrl'de ne yaparsanız yapın 5 fps ile kaydeder. Bu iyi bir şey çünkü siz WcCtrl'deki ayarı her zaman 60 fps'de tutabilirsiniz. Böylece çekim dışında odaklama ve arama bulma faaliyetlerinizi kolaylaştırırsınız yüksek fps ile.. çekim yapar yapmaz zaten 5 fps'ye geri dönecektir.

Ben mümkün olduğunca her zaman gain'i 0 yapıyorum. Çektiğim cismin parlaklığına göre shutter speed'i değiştiriyorum sadece. Nedenini sanırım çekim yaparken kendiniz görebilirsiniz. Her şey deneme yanılma sürecinden sonra öğrenilen şeyler. Bir cismi ararken gaini sonuna kadar artırıp shut'ı tamamen kısıyorum bölyce gökyüzü inanılmaz parlak oluyor ve yıldızları bulmak kolay oluyor (not: Eğer Orion nebulasını filan çekmeye cesaret edecekseniz bu ayarı yapabilirsiniz

) Aradığım şeyi bulunca gaini tekrar 0'a çekiyorum. Shutter speed ise tam tersi, ne kadar düşükse o kadar parlak oluyor. Dolunay'da biraz artırmanız gerekiyor yoksa bembeyaz bir top gibi görünebilir. İstediğiniz ayarı yapmak size kalmış. Muhtemelen sadece shutter speed için kullanacaksınız bu programı. Program minik oldğu için üzerinde yaptığınız değişiklikleri anında kamerada yani Virtualdub'da görebilirsiniz (onu o yüzden tam ekran kullanın, WcCtrl ise köşede kalsın).

Gökyüzü Fotoğrafçılığı-9

Kayıt yapmak için kısayolları söyleyeyim bu arada, ekrandaki tuşlarla butonlarla uğraşmayın. VirtualDub seçiliyken klavyede F5 tuşu kaydı başlatır, Esc tuşu sonlandırır, başka bir şeye gerek yok. Bu arada şeyi söylemeyi unuttum. Nereye ne isimde kaydedeceğinizi programa önceden gösteriyorsunuz. File'dan "set capture file"a basarsanız kaydetme ekranı çıkar (kısaca F2 de işinizi görür kısayol olarak) oraya kaydedeceğiniz videolara istediğiniz ismi verebilirsiniz.

Kritik not: Bir video kaydettikten sonra başka bir video kaydedecekseniz buraya girip yeni bir isim yazmanız gerekir yoksa üzerine kaydeder, eski çekiminiz yok olur! Buna dikkat.. Ben her seferinde F2 yapıp oraya 1, 2, 3, 4 diye giden isimler koyuyorum.

Çekim yaparken teleskoba dokunmayın, titreme yapar. Hatta teleskobun yanında fazla hareket de etmeyin. Teleskobun ağzından kafanızı ve vücudunuzu uzak tutun. Vücudunuz 36 derece çünkü dışarısı ise 20 derece daha soğuktur, termal farklılıklara neden olursunuz tüp önünde. Çok temkinliyseniz hatta rüzgarı karşınıza alırsınız, aksi durumda rüzgar ısınızı teleskoba götürür. Tabi bunlar hep minik şeyler ama madem detaylı bir yazı yazıyoruz, bunları buraya yazmam lazım.

Teleskobu kullanmak için en iyi yer, ısı kaynaklarından mümkün olduğunca uzaklaşmaktır. Bu yüzden apartmanda yada terasta çekim yapmak aslında iyi değildir. Çünkü duvarların kendisi ısı kaynağıdır ve geceleri soğurken çevreye ısı verirler. Balkondaysanız tabi bu konuda yapabileceğiniz bir şey yok ama teleskobunuzu çevireceğiniz yere dikkat edebilirsiniz en azından. Karşıda bacalar duvarlar çatılar vs varsa onlardan uzak tutmaya çalışın tüpün doğrultusunu mesela.

Neyse, çekim mevzusu bu kadar.

Bu arada çekim yapmak oldukça yer kaplıyor, ona göre önceden en azından 3-5 GB yer olduğundan emin olun.

Gökyüzü Fotoğrafçılığı-10

Çekim esnasında mümkün olduğunca çok frame çekip içeri girdiniz, güzel.

Artık işin işleme kısmına gelebiliriz. Eğer videolarınızı silmezseniz istediğiniz yer ve zamanda tekrar işleme şansınız olur. Hatta bana kalırsa ilk videolarınızı kalıcı olarak saklayın, anı niyetine dursunlar. Aradan çok zaman geçip profesyonelleştiğiniz zaman açıp tekrar işleyip farkları görürsünüz. Video ve fotoğrafları Winrar ile sıkıştırırsanız çok fazla yer kazanırsınız. Özellikle gezegen çekimlerinde görüntünün zaten %99'u simsiyah olduğu için akılalmaz sıkıştırma oranlarına ulaşabilirsiniz (100 MB dosyayı 250 KB'a indirmek gibi)

İşlemeyi doğrudan Registax ile yapabilirsiniz ama benim tavsiyem önce videoyu framelerine ayırmaktır. BunuIrfanview programı ile yapabilirsiniz (hayda bir program daha çıkarttı başımıza diyebilirsiniz ama bu program birkaç kere daha işimize yarayacak, çok faydalıdır onu da kurun.

1-10 11-18

Sinan GÖZCÜ